تمرین توسعه فردی، تشویق کودکان به مهربانی

برنامه ریزی توسعه فردی، موضوع بسیار مهم و حیاتی در زندگی افراد در سراسر دنیاست. اینکه بتوانیم با الگوهای منسجم، آزموده شده و متناسب، قابلیت ها و شایستگی های خود را مورد سنجش قرار داده و نقاط قابل بهبود خود را با یک سری تمرین و برنامه ارتقاء دهیم، برای همه ما ضروری و لازم است. ما در سازوکار نو علاوه بر برنامه ریزی برای ارائه و آموزش الگوهای متناسب با فرهنگ ایرانی در این زمینه، یک سری تمرین کاربردی که بخشی از این برنامه ها بوده و به صورت مجزا نیز می توانند مورد استفاده واقع شوند را تهیه و منتشر می کنیم. به کارگیری این تمرین ها و مرور و تکرار آنها می تواند مسیرهای جدیدی در مغز ما برای یادگیری این مهارت ها ایجاد کرده و توسعه فردی ما را به نحوی موثر تسهیل کند.

دسته بندی تمرین توسعه فردی: مهربانی

چرا شما باید این تمرین را انجام دهید؟

تحقیقات نشان داده است که کودکان به صورت ذاتی و فطری، تمایل بسیار زیادی برای مهربانی و رفتارهای نوع دوستانه دارند، که این می تواند در برگیرنده تمایل به افزایش سطح رفاه دیگران حتی با در نظر گرفتن لزوم پرداخت هزینه باشد. کودکان به روش های خاصی برای حرکت در مسیر این تمایل درونی تشویق می شوند. به طور ویژه، تمایل کودکان برای مهربانی می تواند به طور مستقیم تحت تاثیر تشویق و قدردانی و یا انتقاد توسط والدین قرار بگیرد.

والدین، معلمان و سایر بزرگسالان که با کودکان سر و کار دارند، می توانند با به کار گیری جملات هنرمندانه و رفتارهای هوشمندانه ، تاثیر بسیار قابل توجه و متمایزی در زمینه تشویق آنها به مهربانی ایجاد کنند. این تمرین با چند تکنیک شفاف و کاربردی سعی دارد توجه و تمرکز بر مهربانی را به کودکان یادآوری نماید. شاید خروجی و تاثیر این تمرین به کسانی که کودکان به آنها مهربانی می کنند، خیلی مرتبط نباشد اما برای داشتن حال خوب خود کودکان و شکل گیری موثر شخصیت آنها بسیار راهگشا و کارساز است. تحقیقات نشان داده است که افراد با نگرش و روحیه نوع دوستی تمایل به برقراری ارتباطات اجتماعی بهتری داشته و در زندگی سطح بالاتری از شادی را تجربه می کنند.

مدت زمان مورد نیاز:

زمان مورد نیاز برای اجرای این تمرین می تواند متفاوت باشد. سعی کنید هر هفته حداقل یکی از موارد را به اجرا بگذارید.

چگونگی اجرای تمرین:

1. از عوامل مشوق بیرونی برای تشویق رفتارهای نوع دوستانه اجتناب کنید. برای مثال، ممکن است شما در صورت به اشتراک گذاری اسباب بازی با سایر بچه ها، بخواهید به فرزند خود جایزه بدهید و یا در صورت کمک کردن او به شما برای جمع و جور کردن وسایل و ملزومات آشپزخانه پس از صرف شام، به او اجازه بدهید تا بیشتر تلویزیون نگاه کند. شاید در نگاه اول، این کارها تاثیرگذار به نظر برسند اما در واقعیت نتیجه معکوس دارند. با چنین رفتارهایی امکان دارد کودکان یاد بگیرند که مهربانی تنها زمانی ارزشمند است که در قبال انجام آن، جایزه ای دریافت کنند. در مقابل چنین تفکری، کودکان باید به این تجربه برسند که احساسی که به واسطه مهربانی به دیگران در ذهن آنها ایجاد می شود، همان پاداشی است که باید دریافت کنند. تحقیقات عصب شناسی اخیر نشان داده است که مراکز لذت در مغز ما هنگامی که رفتارهای نوع دوستانه از خود نشان می دهیم، روشن می شوند.
2. از شخصیت آنها قدردانی کنید نه کاری که انجام می دهند. تحقیقات نشان داده است کودکان هنگامی که به دلیل مهربان بودن مورد قدردانی واقع می شوند بیشتر تمایل به رفتارهای مهربانانه و تبدیل آنها به عادت های درونی دارند تا مواردی که فقط برای کاری که انجام داده اند مورد ستایش واقع می شوند. برای مثال، گفتن جمله ” تو فردی کمک رسان هستی” به مراتب موثرتر از گفتن جمله ” کاری که انجام دادی، یه جور کمک رسانی بود” است. زمانی که شخصیت کودکان را مورد قدردانی قرار داده و ارج می نهید، آنها اینطور برداشت می کنند که مهربانی بخشی ضروری و لازم از موجودیت و هویت آنهاست. این تکنیک به طور ویژه در سن حدود 8 سالگی (هنگامی که مولفه های شخصیت اخلاقی کودکان شکل می گیرد) کاربرد داشته و راهگشاست.
3. رفتار را مورد انتقاد قرار دهید نه شخصیت را. به بیان دیگر، خود خطا را مورد سئوال قرار دادن مورد تایید است نه احساس شرم و گناه دادن به کودکان. کودکانی که بدین شیوه و با این رویکرد ( من کار بدی انجام دادم) احساس شرم و گناه می کنند پس از بروز خطا و اشتباه خود، بیشتر تمایل به پذیرفتن اینکه کار اشتباهی مرتکب شده اند داشته و زودتر در مسیر اقدام برای اصلاح رفتار خود حرکت می کنند تا کودکانی که اینطور احساس می کنند ( من آدم بدی هستم). مورد انتقاد قرار دان رفتار به کودک این را القا می کند که تغییر رفتار برای او ممکن بوده و می تواند در آینده رفتارها و انتخاب های بهتری داشته باشد. این نوع انتقادها اگر با تاییدیه های مثبتی مانند ( تو بچه خوبی هستی و من می دونم که تو میتونی بهتر باشی) همراه شوند، از اثربخشی بیشتری برخوردار خواهند بود.
4. رفتارهای نوع دوستانه را مدلسازی کنید. در نهایت، برای تقویت رفتارهای نوع دوستانه، اقدمات عملی بلندتر و رساتر از کلمات و جملات نقش ایفا می کنند. تحقیقات نشان می دهد هنگامی که کودکان رفتارهای نوع دوستانه والدین یا سایر افراد بزرگسال را مشاهده می کنند در مقایسه با مواردی که فقط از آنها در این زمینه حرف هایی را می شنوند، بیشتر تمایل دارند این رفتارها را در عمل خودشان نیز انجام دهند.

شواهدی مبتنی بر کارآیی این تمرین:

1. مقاله منتشر شده از توماسلو و وارنکن در سال 2008 در مجله روانشناسی توسعه گرا با عنوان: “پاداش های بیرونی تمایل به رفتارهای نوع دوستانه در کودکان 20 ماهه را تضعیف می کند.”
2. مقاله منتشر شده از گروسچ و ردلر در سال 1980 در مجله روانشناسی توسعه گرا با عنوان: “اختیار، تقویت و نوع دوستی، تحلیلی توسعه گرا.”
3. مقاله منتشر شده از بارت و ژان واکسلر و کول در سال 1993 در بولتن هیجان و شناخت با عنوان: “بازدارنده ها در برابر اصلاح گرها، تحلیلی جامع بر ارزیابی احساس گناه و شرمساری.”

چرا باید این تمرین را امتحان کنیم؟

به کارگیری این استراتژی ها برای تقویت نوع دوستی به دلیل تمایلات ریشه دار و عمیق کودکان برای مهربانی، بسیار مفید و کارساز است. استفاده از مشوق ها و پاداش های بیرونی می تواند این تمایل طبیعی و درونی کودکان به مهربانی با دیگران را در گذر زمان کم رنگ کرده و حتی از بین ببرد. قدردانی از کودکان با تاکید بر شخصیت نوع دوستانه آنها باعث می شود خوب بودن و کمک رسان بودن به یکی از مولفه های مثبت شخصیت آنها تبدیل شده و در آینده نیز این احساس تمایل به رفتارهای نوع دوستانه همچنان در آنها زنده و سرشار باقی بماند. از طرف دیگر در مورد خطاهایی که کودکان مرتکب می شوند، تمرکز بر خود موضوع به جای کودک و درک این مفهوم که کودک بداند خودش آدم بدی نیست بلکه رفتار یا عملکرد بدی داشته، باعث می شود تا بتواند در موقعیت های بعدی، تصمیمات بهتر و صحیح تری بگیرد.

منابع:

پروفسور آدام گرانت، استاد روانشناسی دانشگاه وارتون پنسیلوانیا، مقاله ای در مجله نیویورک تایمز با عنوان: ” پرورش یک کودک اخلاق محور”.